kavramlar:frankfurt_okulu
Farklar
Bu sayfanın seçili sürümü ile mevcut sürümü arasındaki farkları gösterir.
| İki taraf da önceki sürüm Önceki sürüm | Sonraki sürüm İki taraf da sonraki sürüm | ||
|
kavramlar:frankfurt_okulu [2013/09/05 17:14] admin [Kaynaklar] |
kavramlar:frankfurt_okulu [2013/09/06 12:55] admin [Kültür Endüstrisi] |
||
|---|---|---|---|
| Satır 3: | Satır 3: | ||
| Frankfurt Okulu (//Alm//.Frankfurter Schule; //İng//.The Frankfurt School) ya da [[Eleştirel|Kuram]] adıyla bilinen gelenek, kurumsal olarak 3 Şubat 1923'te Frankfurt Üniversitesi'ne bağlı olarak **Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü** adıyla kuruldu. Aslında bu enstitü 1920'lerin başında radikal sol çevrelerin Almanya'daki akademik kurumlaşma çabalarının sonucuydu. Enstitünün kurucusu olarak kabul edilen kişi solcu bir doktora öğrencisi olan **Felix Weil**, ilk müdürü ise **Carl Grünberg**'di. | Frankfurt Okulu (//Alm//.Frankfurter Schule; //İng//.The Frankfurt School) ya da [[Eleştirel|Kuram]] adıyla bilinen gelenek, kurumsal olarak 3 Şubat 1923'te Frankfurt Üniversitesi'ne bağlı olarak **Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü** adıyla kuruldu. Aslında bu enstitü 1920'lerin başında radikal sol çevrelerin Almanya'daki akademik kurumlaşma çabalarının sonucuydu. Enstitünün kurucusu olarak kabul edilen kişi solcu bir doktora öğrencisi olan **Felix Weil**, ilk müdürü ise **Carl Grünberg**'di. | ||
| - | **Grünberg**, bir Alman Üniversitesinde kürsü sahibi olan ilk [[Marksist]]tir. Hemen hemen hepsi Yahudi olan bu düşünürler arasında çekirdek kadroyu oluşturanlar [[Horkheimer]], [[Pollock]], [[Löwenthal]], [[Adorno]] ve [[Marcuse]]'tür. | + | **Grünberg**, bir Alman Üniversitesinde kürsü sahibi olan ilk [[Marksist]]tir. Hemen hemen hepsi Yahudi olan bu düşünürler arasında çekirdek kadroyu oluşturanlar [[Horkheimer]], [[Pollock]], [[Löwenthal]], [[kim_kimdir:adorno|Adorno]] ve Marcuse'tür. |
| 1929 yılında Grünberg'in sağlık nedenleriyle emekli olmasının ardından okulun müdürlüğüne [[Horkheimer]] gelir. | 1929 yılında Grünberg'in sağlık nedenleriyle emekli olmasının ardından okulun müdürlüğüne [[Horkheimer]] gelir. | ||
| Satır 16: | Satır 16: | ||
| * **1933-1950 Arası sürgün dönemi**. Horkheimer'ın müdürlük yaptığı dönem\\ | * **1933-1950 Arası sürgün dönemi**. Horkheimer'ın müdürlük yaptığı dönem\\ | ||
| * **1950-1960 Arası** Enstitünün yeniden Almanya'ya dönüşü, "Yeni Sol"un ortaya çıkışı ve Marcuse gibi üyelerin ABD'de enstitünün etkisni yaygınlaştırmalarıyla en etkin dönem\\ | * **1950-1960 Arası** Enstitünün yeniden Almanya'ya dönüşü, "Yeni Sol"un ortaya çıkışı ve Marcuse gibi üyelerin ABD'de enstitünün etkisni yaygınlaştırmalarıyla en etkin dönem\\ | ||
| - | * **1970'lerden itibaren** enstitünün etkisinin azalışı ve [[Adorno]]'nun 1969, [[Horkheimer]]'ın 1973 ve [[Marcuse]]'un da 1979'da ölümeleriyle bu azalmanın hız kazanması.\\ | + | * **1970'lerden itibaren** enstitünün etkisinin azalışı ve [[kim_kimdir:adorno|Adorno]]'nun 1969, [[Horkheimer]]'ın 1973 ve [[Marcuse]]'un da 1979'da ölümeleriyle bu azalmanın hız kazanması.\\ |
| Okulun en tipik tavrı [[disiplinlerarası]] bir yaklaşım sergilenmesidir. Hem [[Adorno]] hem Marcuse hem de Horkheimer bu çizgide farklı alanlarda üretim yapmışlardır. [[Eleştirel|kuram]]dan kasıt bir anlamda da yararlanılabilecek tüm disiplinlerden yararlanılarak genel bir toplumsal felsefe, teori oluşturulma çabasıdır. | Okulun en tipik tavrı [[disiplinlerarası]] bir yaklaşım sergilenmesidir. Hem [[Adorno]] hem Marcuse hem de Horkheimer bu çizgide farklı alanlarda üretim yapmışlardır. [[Eleştirel|kuram]]dan kasıt bir anlamda da yararlanılabilecek tüm disiplinlerden yararlanılarak genel bir toplumsal felsefe, teori oluşturulma çabasıdır. | ||
| Satır 22: | Satır 22: | ||
| Bir diğer önemli tavır, dile karşı olan tavırlarıdır. Genellikle anlaşılmazlıkla yargılanan bu nokta için [[Marcuse]], [[Adorno]]'nun dili üzerinden kendisine sorulan bir soruya yanıt verirken şöyle söyler: | Bir diğer önemli tavır, dile karşı olan tavırlarıdır. Genellikle anlaşılmazlıkla yargılanan bu nokta için [[Marcuse]], [[Adorno]]'nun dili üzerinden kendisine sorulan bir soruya yanıt verirken şöyle söyler: | ||
| - | <quote>Bunun nedeni, olağan dilin, olağan düzyazının hatta incelmiş olanının bile yerleşik toplum yapısı tarafından denetlenmesini ifade etme durumunda bırakılacak derecede istila edilmiş olması; bu sürece karşı çıkabilmek için de kullandığınız dilde bu uymacılıktan kopabilmiş olduğunuzu kanıtlamak, bu konuda okuyucunun dikkatini çekmek zorundasınızdır. Bu ise sentaksta, grmaerde, kelimelerinizi hatta tümcelerinizdeki [[noktalama|işaretleri]]ni kullanmanızda da alışılmıştan bir kopma çabası ister.(..) Zaten topluma meydan okumak onun diline de meydan okumayı içerir.</quote> | + | <blockquote>Bunun nedeni, olağan dilin, olağan düzyazının hatta incelmiş olanının bile yerleşik toplum yapısı tarafından denetlenmesini ifade etme durumunda bırakılacak derecede istila edilmiş olması; bu sürece karşı çıkabilmek için de kullandığınız dilde bu uymacılıktan kopabilmiş olduğunuzu kanıtlamak, bu konuda okuyucunun dikkatini çekmek zorundasınızdır. Bu ise sentaksta, grmaerde, kelimelerinizi hatta tümcelerinizdeki [[noktalama|işaretleri]]ni kullanmanızda da alışılmıştan bir kopma çabası ister.(..) Zaten topluma meydan okumak onun diline de meydan okumayı içerir.</blockquote> |
| ===== Toplum ===== | ===== Toplum ===== | ||
| Satır 45: | Satır 45: | ||
| Frankfurt Okulu'nun modern toplum eleştirisinde sık sık yinelediği kavramlardan birisidir. Popüler kültür ve kitle kültürü de benzer bir gruba dahil edilir. | Frankfurt Okulu'nun modern toplum eleştirisinde sık sık yinelediği kavramlardan birisidir. Popüler kültür ve kitle kültürü de benzer bir gruba dahil edilir. | ||
| - | Adorno ve Horkheimer'ın birlikte yazdıkları **Aydınlanmanın Diyalektiği** adlı kitapta kültür endüstirisinin bir kültür kuramı değil endüstri kuramı olduğundan söz edilir. Bu kavramla kültür, tümel tarafından özerkliği işgal edilmiş bir şekilde yeniden tanımlanır. Böylece bir kültür eleştirisi olmaktan çok bir ideoloji eleştirisi gibi de algılanabilir. Kültür endüstrisi sürecini harekete geçiren dinamik [[Piyasa Kavramı|piyasa]]dır. Simgesel biçimler, artık bütün içinde [[pazar]]a yönelik üretilir. Dolayısıyla kültüre damgasını vuran temel güdü en geniş satışı yakalamak, en çabuk ve çok kâra ulaşmak haline gelir. Kültür endüstrisi gerçek bir kültür değil, kendiliğindenliği olmayan, şeyleşmiş bir sözde kültür üretmektedir. | + | [[kim_kimdir:adorno|Adorno]] ve Horkheimer'ın birlikte yazdıkları **Aydınlanmanın Diyalektiği** adlı kitapta kültür endüstirisinin bir kültür kuramı değil endüstri kuramı olduğundan söz edilir. Bu kavramla kültür, tümel tarafından özerkliği işgal edilmiş bir şekilde yeniden tanımlanır. Böylece bir kültür eleştirisi olmaktan çok bir ideoloji eleştirisi gibi de algılanabilir. Kültür endüstrisi sürecini harekete geçiren dinamik [[Piyasa Kavramı|piyasa]]dır. Simgesel biçimler, artık bütün içinde [[pazar]]a yönelik üretilir. Dolayısıyla kültüre damgasını vuran temel güdü en geniş satışı yakalamak, en çabuk ve çok kâra ulaşmak haline gelir. Kültür endüstrisi gerçek bir kültür değil, kendiliğindenliği olmayan, şeyleşmiş bir sözde kültür üretmektedir. |
| ===== Frankfurt Okulu'nun En Önemli Üyeleri ===== | ===== Frankfurt Okulu'nun En Önemli Üyeleri ===== | ||
| Satır 71: | Satır 71: | ||
| ===== Kaynaklar ===== | ===== Kaynaklar ===== | ||
| - | <note important>**Neden Önemli:** Sanat bölümünde kısaca da değinildiği gibi Frankfurt Okulu, sanatın özerkliğine ve toplumsallığına eşit ölçüde vurgu yapmayan/değer vermeyen eğilimlere mesafeli bakmıştır. Sanatın özerkliğini göz ardı eden ortodoks marksist estetikle hesaplaştıkları gibi modernizm içinde yer alan avant-garde eğilimleri de toplumsallığı göz ardı ettikleri için eleştirmiştir. | + | <WRAP important>**Neden Önemli:** Sanat bölümünde kısaca da değinildiği gibi Frankfurt Okulu, sanatın özerkliğine ve toplumsallığına eşit ölçüde vurgu yapmayan/değer vermeyen eğilimlere mesafeli bakmıştır. Sanatın özerkliğini göz ardı eden ortodoks marksist estetikle hesaplaştıkları gibi modernizm içinde yer alan avant-garde eğilimleri de toplumsallığı göz ardı ettikleri için eleştirmiştir. |
| Dadaist eylem ve doğaçlama edebiyat gibi, Modernizmin geçerli saydığı bazı estetik kategorileri reddeden eğilimler de bu duruma dahildir. Avant-garde yapıtlar aynı zamanda "yapıt" kimliğini de reddederler. Frankfurt Okulu içinse her yapıt toplumsal bir antitezdir. Bu avant-garde eğilimler için sanatsal seçimlerin akılcı yolla yapılması önemli değildir. Anlık ifade öne çıkar. Başka bağlantı ya da anti-bağlantıların kurulabilirliğinin yanında sadece bu karşıt duruş bile görsel şiiri tarihsel olarak ilgilendirir, ilgilendirmelidir. | Dadaist eylem ve doğaçlama edebiyat gibi, Modernizmin geçerli saydığı bazı estetik kategorileri reddeden eğilimler de bu duruma dahildir. Avant-garde yapıtlar aynı zamanda "yapıt" kimliğini de reddederler. Frankfurt Okulu içinse her yapıt toplumsal bir antitezdir. Bu avant-garde eğilimler için sanatsal seçimlerin akılcı yolla yapılması önemli değildir. Anlık ifade öne çıkar. Başka bağlantı ya da anti-bağlantıların kurulabilirliğinin yanında sadece bu karşıt duruş bile görsel şiiri tarihsel olarak ilgilendirir, ilgilendirmelidir. | ||
| - | </note> | + | </WRAP> |
kavramlar/frankfurt_okulu.txt · Son değiştirilme: 2021/07/28 12:23 (Dışarıdan düzenle)
Aksi belirtilmediği halde, bu wikinin içeriğinin telif hakları şu lisans ile korunmaktadır: CC Attribution-Share Alike 4.0 International
