Finans Politik, Ekonomik Yorumlar Dergisi’nin, Mart-2009 tarihli sayısında, Adnan Menderes Üniversitesi, Öğretim Üyeleri’nden Mustafa Demirci “Ekolojik ekonomi sürdürülebilirlik tartışmaları” bağlamında Funtowicz ve Ravetz tarafından 90’lı yıllarda ortaya atılan bir bilimsel tezden yola çıkar.
İlk kez bu makalede karşılaştığım PNB, çözüm savlar (iklim değişikliği, nükleer enerji, genetiği değiştirilmiş yiyecekler, AIDS vb.) . PNB “politika belirleme için yapılan bilimin meşruiyetini tartışmakta karmaşık sistemlerden kaynaklanan sorunların yönetişimi için farklı bir sorun çözme stratejisi önermektedir. Bu çalışmada karmaşık çevre sorunlarının (post normal sorunların) yönetişimi için PNB’nin getirdiği belirsizlik yönetimi, genişletilmiş uzman topluluğu ve disiplinler ötesi yaklaşım için öneriler tartışılmaktadır”
Bilim Felsefesi içinde yer alması, PNB’yi ilk önce haliyle, Sosyal Bilimler’de etkili olacak gibidir. Çünkü, bilimi hepsinden öteye disiplinler ötesine taşır, bu da Sosyal Bilimler’in “yorum” bölümünde oldukça açık alan bırakır. “Kesin bilgi”, üretme, bilime verilen “ideal” düşünce yapısını sorgular, PNB, bu da ilahi otorite, güç bağlamının sorgulanmasıdır. Teknolojik yenginin sorgulanması, erkin sorgulanması, insani olanı öne çıkarır. “İhtiyatlık modelinde, politika oluşturma sürecinde bilim ve uzmanlık tarafından sağlanan bilginin artık kesin ve ikna edici olmadığının farkına varılmıştır”
Doğrusal olmama, iç içe olma, iç nedensellik (Newton Yasaları’na uygun mekanizma değil, kendi kendine düzenleme yapan…), canlılık penceresi, dinamik istikrar (sistem için denge noktaları olmayabilir), çok sayıda nispeten dengeli durum, felaket getiren davranışlar, kaotik davranışlar, PNB’de karmaşık sistemlerin özellikleridir. Öncüllerin bu denli karmaşık olması, bildiğimiz anladığımız anlamda sorgulama yeteneğimizi zorlar. Doğa Bilimleri’nin, neden-sonuçları (düzenlilik, kesinlik, basitlik), günümüz toplumunda etkisini yitirebilir. Biraz gazeteci ağzıyla anlatmak gerekirse, Dolly’nin klonlanması, elektronik, el kol ile, insan örgenlerinin birleşmesi, yani canlı organizma ile tözsel organizmanın bir arada bulunması. “Dolayısıyla yeni bağlamda, geleneksel laboratuara bağlı bilimin etkinliği sınırlıdır”
“PNB düşüncesinin gelişiminin doğrudan doğruya karmaşıklık ve kaos teorilerinin gelişmesi ile ilişkilendirilir/ebilir. Evet, bilime zamanımızın sorunlarını yanıtlayamaması, ara yerde başka bir uzmanlık alanlarına gereksinim oluşturur. Bir şemada verilen bu ara yerdeki kişiler, Profesyonel Danışmanlar’dır, yani şemada, bilim, Profesyonel Danışmanlar, PNB oluşur, roller bu somutlukta oluşur.
PNB ne denli “objektiflik”, “evrensellik” vb alanlarda pozitivist anlayışı yadsımasa da, Profesyonel Danışmanlık (uzmanlık eğitimi almış, bilim kişileri), politik yaşamın köreltilmesi, on derste bir “konu” hakkında uzmanlaşmanızı sağlayabilir(?)
Epistomolojik PNB: Oluşturmacı, içe bakışlı, bağlam, bilginin bağlamda düzenlenmesi, fevkaladelikler, çok sayıda perspektif, eş değer olmayan açıklamalar ile öne çıkarken, Normal Bilim’de, Epistomoloji: Düzenlilikler, nesnel bilimsel gerçeklik, tek açıklama ile öne çıkar.(Yani okulda öğretilenler.) PNB’nin ussallık bağlamında normal bilimle (araçsal-stratejik) ayrıldığı yer iletişimsel olmasıdır. Maddi Kültür eşyası tanımı tehlikeye girerken, Sanat Tarihi için başka bir alan açabilir, şimdilik yeşiliniz bol olsun…