Okuma ve Hız

Geçenlerde okuma ve internet ilişkisini derinlemesine inceleyen bir yazı gördüm. Yazı google bizi aptallaştırıyor gibi spekülasyonların ötesinde okumayı doğal değil, kültürel bir aktivite olarak ele alarak, hareketli metnin okunuşunun okuyucunun ayağının altındaki zeminin kaydığı yeni bir mecra yarattığına dikkati çekiyor. Bu değişikliğin de sadece sosyal ve davranışsal sonuçları olmayacağına aynı zamanda nörolojik sonuçları da olabileceğini söylüyor.

Yazıda çevrimiçi okumanın geleneksel okuma biçimlerinden farklılaştığı, sayfalar, başlıklar arasında "yatay" şekilde gezinerek (dikey değil), [w:e-kitap]larda ya da e-dergilerde yaklaşık 4 ila 8 dakika zaman harcandığı yazıyor. Sitelerdeki sayfaların yaklaşık % 20'si okunuyor ve "ekran temelli okuma davranışı" olarak da tanımlanan bu hal, daha çok taramaya, anahtar sözcük girişine, tek seferlik ve doğrusal olmayan okumayı tanımlamaya çalışıyor. Aslında çevrimiçi bu tür bir okumanın basılı yayınları okuma biçimimize de yansıyacağı açık, kitaplarda bölümlerin sıralarına bakmadan, karışık olarak, belki önce hızla göz atarak ya da bir kez daha okumaya gereksinim yaratmayacak şekilde işaretler koyarak okumak gibi.

Basılı bir yayını doğrusal okumak ile hipermetni okumanın farklı olduğunu vurgulanırken, bir kitabın kapağı, kitaba yapılan ithaflar o basılı yayının ana metnine bakışı nasıl etkiliyorsa ekran okumasında parametinsel ögelerin daha detaylı şekilde ve daha da önem kazanarak etkilediği söyleniyor. Bunu internet gazeteleri üzerinden açıklarken tipografik işaretlerin, metnin konumlanışının hangi hikayenin "önemli" olduğunu gösterdiği anlatılıyor.

Basılı yayınla dijital yayınlar arasında okuma açısından bu karşılaştırmalar yapılırken, basılı yayınlar ortadan kalkacak yerini dijital yayınlar alacak şeklinde bir iddiaya sahip değil yazı, nasıl internet üzerinde video paylaşımlarının yaygınlaşmasına rağmen televizyon halen varlığını sürdürüyorsa, basılı yayınların varlığını sürdüreceğini belirtiliyor. Bu yeni okuma biçiminin davranışsal ve [w:nörolojik] sonuçları ile ilgili araştırmalar sürerken, okumanın gücünü hızın belirleyeceği vurgulanıyor. Basılı olsun, çevrimiçi olsun metni hazmetme, satırların arasını okuma, okuduğu metnin ötesini düşünebilmeye harcanan zaman hangisinde daha azsa onun tercih edileceği belirtiliyor.

[w:Virilio], geldinse üç kere vur!

Buyrun Yazı