Görsel şiirden hiç anlamadığını iddia eden, reddeden bir okur/bakar bile tam olarak adlandıramasa da bir şiirin kendi keyfini arttırdığını ya da bozduğunu fark edebilir. O halde bu şiir bilinçdışı bile olsa anlaşılmıştır.
Gündelik yaşantımızda, uygar dünyada birçok fikrin enerjilerini çalmış olduğumuz için bunlara tepki göstermiyoruz. Bunları konuşurken kullanıyoruz, başkaları kullandığında da belli bir tepki veriyoruz ancak bunlar üzerimizde özel bir izlenim bırakmıyorlar.
Davranışımızı değiştirebilmemiz için belirli nesnelerin bizim üzerimizde daha güçlü yoldan etki yapmaları gerekiyor. İşte "görsel şiir dili" bu etkiye sahip bulunuyor. Onun sembolleri dikkatimizi çekmek, bizi bakışımızı ona çevirmeye zorlamak için yeterince enerji taşıyor.
Görsel şairin sıklıkla kullandığı tipik simgeler olabilir. Bunlara motif diyebiliriz. İşlerin yorumlanması bu motifler, renk, çizgi, yüzey, boşluk/doluluk ve bütünün yaydığı enerjiye bakılarak yapılabilir.
Görsel şiir için, kullanıma hazır, sistematik bir yönerge, referans kitabı ya da işleri yorumlamaya yarayacak bir kılavuza sahip değiliz. Görsel şiirin her ne kadar bireysel olarak ele alınması gerekiyorsa da gözlemlerimizi, malzemeyi sınıflandırmak, açıklayabilmek için bazı özel bölümler zorunludur. Çok sayıda çeşitli olgu birbiriyle kıyaslanmadıkça, görsel şiir kuramı formule edilip öğretilemez. Ve görünen o ki görsel şiir kuramını, görsel şair yani uygulayıcısı oluşturacak.
Yorumlar
bir sanat eseri
Puanlar: 14
‘yukarı’ dedin
bir sanat eseri alımlayıcısına bakar demek ne kadar doğrudur emin değilim, ki bahsedilen görsel şiirse izleyici demeye bile gerek yoktur. yani yazıyı bu kadar değiştirebilme durumunda neden okumanın sağdan sola/soldan sağa/yukardan aşağıya devam eden göz hareketi olduğunu sabite almalıyız ki? gösterge okunabilir bişeydir.
görsel şiir kuramı ile anlatılmak istenen nedir. görsel şiir yorum olabilir mi sadece, en azından şimdilik?
yabancılaştırma (defamiliarization) etkisi hakkında bişeyler yazmıştım ama faydası olur mu bilmem; "Rus Biçimcilerinin yabancılaştırma, olumsuzlama veya güncele gönderme gibi kavramları kapsayan ostrananie kavramıyla görsel şiirde kullanılan teknikleri karşılaştırırsak nasıl bir sonuç alırız, bu kurama getirilen ‘olumsuzladığına bağımlılık’ eleştirisini de göz ardı etmeden. Yabancılaştırma efektiyle görsel şiirde neler başarılabileceğine geçmeden önce yabancılaştırmanın içerikte mi biçimde mi olduğunun ayırımının (bahsi geçen eleştiri kuramındaki gibi) görsel şiirde yapılabileceğini söylemek sanırım göstergenin ikili yapısından ötürü yanlış olmayacaktır. yapıbirim olarak harfi aldığımızda o harfin hem uzlaşımsal anlamı hem de kullanımı dışında yerleştirilmesi tam olarak mümkünse zaten artık yabancılaşan değil, yeni bir şeyle karşı karşıyayız demektir. Yabancılaştırmanın, kökenindeki bir önkoşula bağımlılığı da beraberinde getirmesi, göstergenin iki yönden de dönüştürüldüğü değil, gösteren veya gösterilen ayaklarından birine yapılan bir müdahale söz konusu olduğunda geçerlidir. Bu yöntem şiirin artsüremli eleştirisine, kendisinden önceki bir anlam ya da biçimin yeniden kullanımıyla katkıda bulunur. "
"Üstünde uzlaşılmış herhangi bir dizgeye ait gösterenin gönderisinin zaman içinde değişmesinin yanında bir de yeni bir gönderi için gösteren oluşması, gönderinin gösterenini yeniden şekillendirmesini (zamanla, kazayla, reklamlarla…) düşünüldüğünde Görsel şiire gelirken uzlaşımsal gösterge ilişkilerinin (göstergelerin bölümlemesinin yetersiz kapsama alanı) aşınmış yöntemlerle parsellediği anlamın yetersizliği (eskiliği), gösterilenin gösterenine sığmaması ya da büyük gelmesi bizi henüz yazmaktan/okumaktan ötelemedi. Bir logonun karşılık geldiği anlamdan hiçbir farkı yoktur bu yeni ilişkinin. Aynı gösteren yeni kullanımıyla zenginleşir ya da eksilir, dahası bu ilerleyiş dilin ikili yapısı gereği bazen gösteren de bazen de gösterilen tarafında biçimsel bir zafer veya zayiatla sonuçlanabilir." connected
ironik ama
Puanlar: 17
‘yukarı’ dedin
Görsel şiir kuramı derken aslında görsel şiirden bahsederken üzerinde uzlaştığımız terimleri anlayabiliriz. Mesela okur/bakar yerine alımlayıcı demek gibi. Bunu bizden başka biri yapmayacak yapmasın da zaten. Her bir iş her alımlayıcı için farklı bir enerji demektir. Bunun kuralını ya da kuramını belirleyemeyiz. Ancak bu kuralsızlığı belirtirken bile bir terminolojiye ihtiyaç var. Bu bir zorunluluk mu. Belki değil. Görsel şiir üzerinde düşünürken takıldığım ve zorlandığım bir konu benim için. Ve şimdiye kadar yazılanlar sonucu görsel şiirin ne olduğu ve ne olmadığı hakkında bi fikir oluştu.. Biraz daha sitematik hale getirip yanlış anlamalara ve aynı konu etrafında dönüp durmaya bi son verebiliriz. Eleştirmenin işini de üstlenmemiz gerekiyor. Bize bunu yaptıkları için de teşekkürler. Türk şiir camiası ve eleştirmeni kendi küçük dünyalarında yaşamayı tercih ediyorsa yapacak bir şeyimiz yok. Onlara hayatta başarılar ve mutluluklar dilemekten başka.
terminoloji demekle de
Puanlar: 6
‘yukarı’ dedin
terminoloji demekle de sanırım olmayacak. her görsel şiir için ayrı bir teknikten bahsedebilecekken temel bir kuramdan (imkansız değildir herhalde) daha çok her şairin/şiirin bir yorum olduğunu, bahsi geçen kavram ve terimlerle ilgili, düşünsek daha rahat olmaz mıyız? bu terminolojiyi yoktan varedemeyiz(!), ben öyle düşünüyorum (hep değil belki yeni). modern eleştiri kuramlarından görsel şiirde karşılığı olduğunu/olabileceğini düşündüklerimizi yeni ilişkiler kurduğumuz bu "yorum"da kullanarak yenileyeceğiz, hem görsel şiiri hem o eleştirel kavramı, hem yazarak hep yazarak. eleştiri ve sanat eseri birbirine o kadar uzak şeyler midir ki? üstelik de bir şiir kitabındaki şiirin görsel boyutunun da hesaba katılmasını öneren bir tür için eleştiri gibi yapılan işle bu kadar içli dışlı bir alan ayrı sayılabilir mi?
örneğin Işın'ın görsel şiire karşılık "iş" önerisi çok rahat dolaşıma girdi ama bunun üstüne tek kalem oynatan yok. ki zaten o bir terim önerisi değildi tam olarak, görsel şiirle ilgili bir yorumdu ama görsel şiir terimi muamelesi görüyor. görsel şiirle genel kullanıma sokulan kavramlarla ilgili görsel şiirin kendisinin yapması gereken daha çok şey var. modern eleştiriden çokkk uzakta "topraklarda" yaşadığımız için... dergilerdeki şiir eleştirileri gibi birşeyler yazılacağına görsel şiirle ilgili hiç yazmasınlar daha iyi (mi?) connected