güle güle 2000-2010

'polieklektik' heterotopya değil 'polilektik' heterotopya olacak, buradan düzeltmiş olayım...

21. yüzyıl daha 990 yıl sürecek (eğer kıyamet kopmazsa). O yüzden 2000'li yıllar denen şeyi "bu" sanmak, ahmaklık olur.

Asiltürk'ün, Çolak'ın yıllıklarında bu sene de pek çok şair, pek çok şiir, pek çok olay, pek çok dergi görmezden gelinmiş... Şimdi de bir kaç ay dergilerde bunun tartışmalarını okuyacağız, dört senedir aynı hikaye, yorulduk.

Belli şiir anlayışları belli dergilere ve kişilere ihale edilmiş anlaşılan. Senden yürüttükleriyle ihaleyi kapmış birileri. Yani sen de avcunu yalıyorsun. Devlette adamın yok çünkü. Kimse devlet, kiminse? Kitap yazmanın, neyin ne olduğunu ortaya koymanın bir anlamı yok. Şiirin de yok, çıkardığın derginin de. Zorla kabul ettirebileceğin bir şey de değil bu. Yani bunları biliyoruz. Ama şu yıllıkçı arkadaşlar onlara zamanında soktuğumuz şu "şairlikten kesilenler yıllık çıkarıyorlar" lafını hâlâ çıkarabilmiş değiller. Çıkaramazlar da, şiir yazmadıkça. Önce şiir yazacaksın, sonra adına deneysel, epik, pilaki, türlü falan dersin.

Her ne kadar o "sen" "ben" yerine kullanılmış olsa da mesele hiç kişisel değil. Ama meselenin kişiselmiş gibi görünmesinden elbette birileri istifade edecektir. Bu birileri ise şu an için konumuzun dışında kalıyor. Bir metne ya da işe bu şiirdir ya da değildir diyebilirim. Bir şeye şiir diyebilmem için de onun benim anlayışıma uygun bir şiir olması da illaki gerekmez. Niye böyle söylediğimi de anlamayanlara delilleriyle ispat edebilirim. Aynı şekilde yazdığı metne ya da yaptığı işe şiir değil dediğim kişiye de şair demem gerekmez. Bunu herkes yapabilir mi peki? Hayır. Yıllıklardaki sorun tam da budur, yıllıkları gerçek eleştirmenlerin ya da şairlerin hazırlamamış olmasıdır. Şair olmayı başaramamış bir kişinin, şiir yazarak bir halt olmayacağını anlayınca yıllık çıkararak kendini şair saydırmaya kalkmasıdır sorun. Sorun, şiirden, tek tek şiirlerden çok yıllıkların tartışılıyor olmasıdır. Dada diyen elbette Dada'yı tekrarlamış ya da ondan çalmış oluyor, hakkını teslim etmediği sürece. Hakkını teslim etmek de ona kayda değer yeni bir şey katmakla olur, yok saymakla değil. Yıllık çıkaranlara tekrar dönersek, onlar hakkı teslim etmedikleri gibi, kayda değer bir şey de üretmiyorlar. Yaptıkları sadece toplayıp, seçip, kendince istif etmek. Birileri de yaptıklarını bir şey sayıyor. İçlerinden elbette emek verenler vardır, ortaya sağlam bir toplam, hakkaniyetli bir yıl değerlendirmesi sunmaya çalışanlar vardır, diyebiliriz. Kısmen de öyledir; ama çok iyimser olmamız gerekir hepsi böyledir demek için. Devleti figüratif anlamda kullandım. Devlet, o sizin devletiniz değil, sizin bildiğiniz devlet değil yani. Bu anlamda devlet şairdir. Bir şair neyin şiir neyin şiir olmadığını bilir. Bilmese zaten şair olmaz. Benim asıl dikkat çekmek istediğim mesele ise şuydu: birileri birilerini bir şekilde öyle tanımlıyor diye bizim de bu kabullerden yola çıkmamız ya da bunlarla kendimizi sınırlamamız gerekmez. Diyelim ki, deneysel şiir, şiirin kendisine hamledilebilecek kadar geniş bir kavram iken, yazdıkları şiir olmayan bazı kimselere sırf “biz deneysel şiir yazıyoruz” diye deneysel şiirin temsilcisi demek bana göre yanlış. Ama siz ya da başkaları bunun böyle olmadığını söyleyebilirsiniz. Ben de gerekli bulursam eğer bu işin hiç de sizin bildiğiniz gibi olmadığını ispat edebilirim. Bu da bana kalmış bir şey. Yani paşa gönlüm bilir, kimin şair olup olmadığını bildiği gibi. Benim o paşa gönlümün bildiği birkaç şair var bugün. Diğerleri de kendini şair zannetmeye devam edebilir.

Açık olmak gerekirse ben açıklığa karşıyım. Açık Toplum masalına mesela açık bir şekilde karşıyım. Ama yine de açıkça söylemem gerekirse bu bir bakış açısı meselesi falan değil. Genel olarak aynı şeyden, şu trafik işkencesinden dert yanıyoruz. Ancak, çözümler konusunda sanırım anlaşamıyoruz. Ben diyorum ki -sizin örnekten yola çıkacak olursak, başka bir finişe varacak olsak da- ego şoförlerinin, minibüsçülerin, şahincilerin bu Grand Prix''de ne işi var? Bunlar hangi listeden sokulmuşlar yarışa? Bir yanda Formula pilotları var, öte yanda otoyol ayıları... Oysa 3000 cc'lik motorların sınıfıyla Formula 1 ya da Nascar arabalarını nesnel birtakım ölçütlere göre ayırt edebiliriz, ya da takımların güçlerini kıyas edebiliriz de, her direksiyon başına geçene, ya da gokart kullanana "A bak, oğlum benim, tıpkı David Coulthard" dememiz budalalık olur. Yani demem o ki, paşa gönül hiç de öyle kolay bulunmuyor. Mesela şunu demiyorum: “Derya Önder şiir yazmaya son versin!” Ama Derya Önder bu konuda bize söylediği kadar kendine de açıksa eninde sonunda anlaşabiliriz kendisiyle. Mesela şöyle diyebilirim: “Derya Önder yıllıklar, dergiler üzerine yaptığı gibi, üzerine eğildiği meseleye hakkını teslim eden yazılar yazmayı sürdürsün.” Oysaki Baki Ayhan T. için mesela şöyle demem gerekir: “Şairlik kompleksinden kurtulur da gayret ederse eleştirmen olabilir”. Mustafa Fırat denen kişiye gelince, ondan hiçbir halt olmaz, Veysel Çolak gibi yani. Bazıları da niçin şiir yazmayı bir yana bırakır da bu yıllık işlerine soyunurlar anlayabilmiş değilim. Zira ne şairliklerine ne de memlekete pek bir fayda getirmiyor yaptıkları iş. Cenk Gündoğdu, Üç Nokta’nın giriş yazısında, yenilik bahsinde Ahmet Oktay’ın 1957’de söylediklerini anıyor: “Sentaksı bozmak, cümle yapısını tanınmaz hâle getirmek, salt akıl dışı organizasyonlardan faydalanmak suretiyle ortak bir şiir dili kurulacağına inanmıyorum.” Bundan çıkan sonuç şudur: Ahmet Oktay gibiler nasıl o gün İkinci Yeni’yi hazmedememişse bugün de aynı şekilde günümüz şiirinin vardığı seviyeyi idrak edebilmiş değil. Neyse, bu yıllıklar bahsi daha çok konuşulursa da, benim meselem değil. Yalnız bir örnek vermek isterim. Memet Fuat’ın 60’larda hazırladığı yıllıklar için İsmet Özel, o yıllıklara giren kişinin bir şekilde adının şaire çıktığını söylemişti. Diyeceğim o ki, bazıları ağzıyla kuş tutsa, yazdıkları gökten zembille falan inse Nazım Hikmet’i sansürleyen bu eleştirmenimizin yıllığına giremezdi. Sepp kullanıcısı, belli adreslere, belli şiir anlayışlarının temsilcilerine soru sorulmasını önermekte çok haklı. Ama ya bu adreslerin bazıları yanlış adresse, ya size Sirkeci’deki hanı, Beşiktaş’ta aratıyorlarsa?

Derya Önder'in yıllıklarla ilgili yazısı Karagöz yerine başka bir dergide yayımlansaydı kuvvetle muhtemel yıllıklarda anılırdı. Her hâl ve kârda önemsenmesi gereken teferruatlı ve kapsayıcı bir yazıydı. Bu bile meseleyi özetlemeye yeter sanırım. Hakkını teslim etmedikçe Karagöz'ü hiçbir yıllıkta anmasalar daha iyi ederler. Öte yandan, Yavuz Altınışık, Enes Özel, Oğuz Karakaş, Cem Kurtuluş, Emre Öztürk, Vural Kaya ve Evren Kuçlu gibi genç arkadaşların ekseriyetle yok sayılması bize karşı düşmanlıklarının açık bir göstergesidir.

hamiş: Bunu sadece yıllıkçılar yapmıyor tabii. Soruşturmalara cevap verenler de görmezlikten geliyor.

Böyle yıllık tartışmaya falan gerek yok. Bu sene bir tek iyi şiir yayımlandı. o da nobre'nin tribünlere koşması'ydı. Bu şiiri almayan yıllığı neyniyim ben?

1 nisan şakası dadındaki yorumlara son noktayı koyduğun için bir puan, artı buradan da iki puan. etti yıldızlı beş pekiyi