Manifesto: Dizeden Düzenlemeye/Eugen Gomringer

Birincil sekmeler

Dillerimiz biçimsel bir yalınlaşma, kısaltım, dilin yok sayılmış biçimlerinin aniden beliriverdiği bir yolda ilerliyor. Cümlenin içeriği genellikle tek bir sözcükle iletiliyor. Uzun ifadeler çoğu kez küçük harf kümeleriyle temsil ediliyor. Üstelik bu dil çokluğu yerini birkaç genel geçer dile bırakacakmış gibi bir eğilim mevcut. Bu dilin ve yazının yalınlığı ve basitleştirilmiş kullanımı şiirin sonuna mı işaret ediyor? Kesinlikle hayır.

Kısıtlama, en iyi manada, yoğunlaştırma, yalınlaştırma, şiirin en temelinde durur. Buradan belki de şu sonuca varmalıyız: günümüz diliyle şiiri arasında bazı ortak şeyler bulunmalı, bu iki şey birbirlerini öz ve biçim olarak desteklemeli. Gündelik hayatın seyrinde genellikle bu ilişkiyi es geçeriz. Başlıklar, sloganlar, ses dizileri, harfler anlamlı kullanılırsa, tüm bunları üstlenmek için bekleyen yeni şiir için model olabilecek biçimlere yol açıyorlar. Yeni şiirin hedefi şiire yeniden özgensel toplumsal bir işlev kazandırmak, bu yolla şairin toplumdaki konumunu yenibaştan belirlemektir. Hem dilin hem de onun yazılı biçimlerinin yalınlaştırılmasını göz önünde tutarak, verili dilsel durumun kavramlarıyla şiirin özgensel işlevleri üzerinde konuşmak olanaklı. Böylece yeni şiir yalındır ve parça parça ya da bütün olarak görsel olarak algılanabilir. Hem görülecek hem de kullanılacak bir nesnedir: düşünce barındıran ve oyunla somutlaşmış bir nesne. (denkgegenstanddenkspiel). Onun meselesi kısalık ve özlüktür. Kolayca hatırlanır, bir resim gibi zihne nakşolur. Onun modern insan için faydalı nesnel oyun unsurlarında ustalığını sergileyen şair modern insana yol gösterir. Şair, hem dil hem de oyunun kuralları konusunda ustalaşarak yeni düzenleme ve biçimlendirme fikirleri icat eder. Oyunun kurallarını örnek oluşturacak biçimde kullanan yeni şiir günlük dili etkileyebiliyor.

Düzenleme, en temel birimi sözcük olan şiirin, en basit yapılandırılma olanağıdır. O, kelime kümelerini sanki yıldız kümeleri gibi sayfaya iliştirir.

Düzenleme dizme, sıralama ve aynı zamanda boyutları sabitlenmiş bir oyun alanıdır.

Şair düzenlemeyi tanzim eder. Oyun alanına, sahaya, güç ilişkilerine karar verir, gücün imkânlarını ima eder.

Düzenlemeyle bir şey, bir nesne dünyaya gelir. Düzenleme kendi kendine bir gerçekliktir, şu ya da bu şey hakkında bir şiir değildir. Düzenleme bir çağrıdır.

1954

"vom vers zur konstellation — zweck und form einer neuen dichtung", zur sache der konkreten. volume I: konkrete poesie, (ed.), E. Gomringer, (St. Gallen: Erker-Verlag, 1988) pp.7 12

Çeviren: Ege Berensel