a) Evet, bir kayıp var, ancak benim dergi takip etmeye ciddi ciddi başladığım, doksanların başından beri bu kayıptan söz ederler, yazarlarımız, şairlerimiz.

Dergilerimizin, en büyük sorunlarından biri kadro oluştuktan sonra, uzun soluklu bir izlek oluşturmamalarıdır. Bir dergi de görünen bir şairimiz, yazarımız, başka dergi de de görünebilmektedir. Bu sorun değildir, ancak, bir dergi, başka bir biçemi takip ederken, diğer bir dergi aynı biçemi takip etmemektedir. Veya tam tersi bir sorun var, bütün dergiler birbirine benzedi. Çok nadir gençlerin fikirleriyle şekilleniyor. Gençlerimiz için bir okul görevi üstlenen dergilerimiz, maalesef, yeni fikirleri kabul etmekte zorlanabilmektedir. Kemikleşme çok ileri seviyelere gidebilmektedir. c seçeneğinde bununla ilgili bir soru var, ayrıntıları c seçeneğine bırakayım. Ancak bu kayıplar için, şu aşamada fazla bir ameliyat yapılabileceğini düşünmüyorum. Nedeni ise salt bilgi merkezli bir oluşuma dönüşmeleri dergilerimizin, bilgi merkezine dönüşmeyenler ise ucuz popa kurban ediliyor. Bunun en basit örneği, severek okuduğum Milliyet Sanat Dergisi'dir. Bu derginin yeni oluşumunu ilk başta onaylamıştım, sonraki dönemlerde, takip etmekten vazgeçtim, Pop'un da kalitelisi vardır. Belki Karakalem Dergisi'nin (Altay Öktem'in çıkardığı.) "Yeraltı Yazını"nın da yaptığını, Milliyet Sanat'da başka bir istikamette yapabilirdi, şimdilik böyle bir açılım görülmüyor. Ama sözünü ettiğim dergiler gene merkezde şekilleniyor, gençlerin fikirlerine fırsat yok.

Hürriyet Gösteri belki, ileri ki dönemlerde yeni açılım düşünür, belirsiz. Bu dergilerin böyle olanakları var(Milliyet Sanat, Hürriyet Gösteri, Kitap-lık). Sözcükler, Özgür Edebiyat, Varlık zaten zor koşullarda yayımlanıyor. Varlık Dergisi dışında kalan iki derginin, zaten kemikleşmiş bir yapısı var, kadro dergileri, bir açılıma sahip olacaklarını düşünmüyorum. Kitap-lık ise en gösterişli açılıma sahip dergiydi, ancak epeydir, ondan yeni bir açılım görmedim.Yasak Meyve'yi ilk yayımlandığından beri severek okudum. Enver Ercan elindeki imkanlarla, gerçekten, kaliteli bir şiir dergisi çıkarmaya çalışıyor. (Tüh gene benim şiirler yayımlanmayacak, çok eleştirdim.)

b)Yoo, genel anlamda bu ayrımı ben göremiyorum. İçerik farkı belirleyebilir. İşi baştan "sıkı" tutarsa, yayımlayacak yazı bulamaz, "taşra dergileri" gevşek bırakırsa, kalitesi düşüyor, merkez denilen şehirlerd -özellikle İstanbul-, benim anladığım kadarıyla, arkadaşlık ilişkileri çok fazla, hele bir de kadroları var ki, Allah Korusun! Aynı yapıda iki şiir, hikaye, arkadaşlık ilişkilerine kurban ediliyor gibi geliyor bana... Şiiri Özlüyorum Dergisi, birkaç noksanla, gayet kaliteli yazılar yayımlıyor...

c)Eğitim derler ya, kesin onunla ilintili. Çok fazla "teknoloji" ile ilgilenen gençler yetişiyor.Aman yetişsinler de bu yetişme eğlence çerçevesinde. Bir de Okullara daha yeni yeni giriyor,Edip Cansever bile. Hâlâ Orhan Veli... Bir de edebiyat zor geliyor gençlere, okulda öğrendikleri zaten bezdiriyor, saçma uygulamalar. Biraz zor ısınırlar edebiyata, ancak işte, okuldan sonra, belki kaliteli bir yapı sağlanırsa, televizyonlar da çıkan kişilerin şair olmadıkları benimsetilirse, falan filan, şairlerin yazarların yapacağı pek fazla birşey yok!

d)Dağıtım: Bir dağıtım kuruluşu, dünyanın parasını istedi geçenlerde dergilerden, dergiyi çıkaran ne yapsın. O parayı dergiye yatırsa, dünyanın en gösterişli yazın dergisini çıkartır, görsel, kağıt kalitesi açısından. Ben yazı meraklısı olduğumdan, pek mizanpaja önem vermem, yeter ki okumamı zorlaştırmasın. Ancak İmkanlar olsa da en kaliteli kağıda basılsa hoşuma gider. Bu, d seçeneği maddi durumla ilgili gibi geliyor bana, benim açımdan o kadar önemli değil, yeter ki kaliteli şiirler, yazılar olsun. Yazar kadrolaşmasına birazcık değindim.

Dostlukla...

a) dünyanın kendi etrafında attığı turların neticesinde edebiyat hayatın dışında kaldı, hayat edebiyata afili bir çalım attı. temel etken bu. edebiyat kahyaları, kendilerini 'ağa', 'bey' ya da doğrudan 'ağabey' ilan edenler, kafalarına göre bir komik ve acıklı karikatür çizip 'edebiyat bu', 'dergi de bu' dediler. öğretmenlerinin bile bir şey anlamadığı saçma sapan edebiyat müfredatlarını da buna ekleyince algılardaki edebiyatın ne olduğu herkesin malumu? edebiyatla ilgilendiğimi, bu işle uğraştığımı bilmeyenlere asla bunu söylemem, utanırım da. utanıcalak bir şeydir çünkü. çünkü yok bir kıymet-i harbiyesi. laf ü güzaf. boş iş. haysiyeti kalmadı bu işin. herkes şair. herkesin hayatı roman. momentumdan ziyade bu haysiyet kaybı bence aslolan. yani şimdi -hani en gözönünde diye söylüyorum- orhan pamuk siyasi-güncel konular bir kaç laf etse, kim takar ki? (komik gibi durdu bu cümlem, hepinizin aklına ermeniler ve kürtler konusundaki sözleri geldi nobelist yazarımızın, biliyorum ama. hazret bu sözleriyle neyi değiştirdi, nasıl bir açılım getirdi konuya? popülist bir iki saçma motto değil midir dillendirdikleri? oturup bir makale yazabildi mi konu hakkında? kasttediğim bu. eskiden yazar-şair daha hayata müdahil, daha bir mevzunun içinde, derininde ve olaya hakim benim okuduğum, bildiğim. şimdi öyle değil. cılız, işe yaramaz bir karakter çiziyor yazarlar, şairler ve edebiyatımız. istisnalar var elbet. onları görüp bu işe bulaşmadık mı zaten? dergiler de bu genel vaziyetten nasibini aldı. ek olarak tv, bilgisayar filan da işin içine girince, basılana rağbet azaldı. bu konuda son olarak şunu da söylemek isterim. hani hırsızın hiç mi suçu yok demiş ya nasreddin hoca, işte o hesap, hadi tamam rağbet azaldı, şu oldu bu oldu, dergilerin hali bu ama dergicilerin, dergilerin hiç mi suçu yok? milyonlar satmasın bir dergi de, bir kaç bin sağlam okuru olsun. hangi dergide var bu? okur dediklerin dalkavuklardan başka bir şey değil. iki sayı sonra kendi yazdığı şiiri yollayacak da dergiye ondan yakın olmak istiyor. hatta artık bu türlüsü dergiyi de okumayıp doğrudan iletişim adresinden yağdırıyor şaheserlerini. komik. okur nerde? öldü. katil kim? bence uşak değil.

b) zannetmiyorum. bahsedemeyiz. taşrayı merkezi geçtim kaç dergi var ki amaçlarını bilerek yola çıkan yahut yayın yapan ayrım olsun, sonra da o ayrım ortadan kalksın. istanbul'da çıkanları merkez, diğerlerini taşra sayıyorsak, diğerleri istanbul'da çıkanların birer kopyası oluyorsa, nerede ayrım? bence yok. göremiyorum.

c) genç nüfus kitap okuyor, film izliyor, dergi takip ediyor, müzik dinliyor. ama neden edebiyat dergilerini takip etmiyor değil mi? ben görüyorum uykusuz okuyorlar. çünkü umut sarıkaya o edebiyat dergilerindeki öykülerden çok daha iyisini, samimisini yazıyor. yıllarca leman'da nihat genç öykülerini tercih ettiler. çünkü daha gerçekti. bu okur, basit okur mu? bu okur ibrahim sadri okuru mu? tam da burada baltayı taşa vurdu bence edebiyat guruları. ben bu okurun dostoyevski okuru olduğuna, gerçek edebiyat okuru olduğuna inanıyorum. bu da garip bir laf oldu, gerçek edebiyat okuru demek ama bir ayrım koymak için gerekli. yani illa dayatmaları seçmesi gerekmiyor. diyor ki sen istediğin kadar edebiyat ödülleri koy, ödüller ver, naparsan yap, ben bildiğim okurum, giderim mizah dergilerindekileri okurum. bunu iyi analiz etmek gerek. genç nüfus okumuyor etmiyor demek yine çuvaldızı başkasına batırmaktan başka bir şey değil. 21 milyonda bir kaç bin okuru yoksa bir edebiyat dergisinin topyekün okuru ya da gençleri suçlamak çok komik.

d) dağıtım işi kitapçıda bitiyor. dergiciliğe bulaşınca bunu daha iyi anladım. meşakkatli bir iş. ortaklık dayanışma yok. geçenki olayları hepimiz biliyoruz, bağımsız dergiciler falan filan çözecekti dağıtım olayını, bir şey çıkmadı sanırım, çıkmaz da. herkes birbirinin kuyusunu kazıyor, dergisini mi dağıtacak? öte yandan büyük dağıtımcılar da haklı tabii. para kazanacaklar. 300-500 dergiyi ne diye dağıtsınlar? onlarla neden uğraşsınlar? hem dağıtılınca n'olucak onu da merak ediyorum. yani binlerce satıyordu dergiler de, okur kitapçıda dergiyi mi bulamıyor? abone olsun o zaman. en çok abonesi olan varlık mı? ne kadar ki abone sayısı? tahmin edebiliriz. estetik mevzuunun da genel anlamda sallandığını zannetmiyorum. berbat dergiler. okura böylesi dergiler sunmak, özellikle amatör dergilerin yaptığı, küfretmek gibi bir şey. illa masraf da gerekmiyor estetik bir şey için. ama sanırım biraz deneyim biraz da işe değer vermek var işin sırrında. klişeler aşılmış değil. edebiyat dergisi fonda bir renk üzerine yazarların ismini yazıp üst köşeye de logoyu kondurmak değil. kapağa bir kız resmi koymak da değil aslında ama bizim hariçten gazel'e tonla laf ettiler, bu nasıl edebiyat dergisi diye? ha bence de öyle, ama en azından klişe değil. biz de makarasını yaptık zaten kendi aramızda, bu sayı dekarosyon dergisi gibi oldu, bu sayı erkek dergisi gibi oldu gibi...

hasılı klişeleri aşmaktan geçer yol diye düşünmekteyim. bir de saatlerimizi 2009'a ayarlasak fena olmayacak.

dergilere yazı göndermeye yeltenmemiş ve buna niyeti olmayan bir okur olarak bu konuda ne düşünüyorum: dergilerin içerik olarak, biçim olarak okuyucuya cazip gelmediğini ve insanların neden dergi çıkarma meraklısı olduğunu merak ediyorum aslında. 15 milyondan fazla nüfusu olan bi şehirde sadece kadıköy'de neredeyse tek bi kitapçıda satılan bir derginin peşine neden düşeyim ki. dergiler okur için çıkmıyo. yeni bir fikir, tartışma, açılım getiren ufkumuzu açan konular ve yazılar bulunmuyo içerikte. yayınlanan şiirlerin yüzde doksanının posta gazetesinin yurdumun şairleri köşesinde yayınlanan şiirlerden farkı yok. tamam anladım herkes şair, herkesin söyleyecek ne çok lafı var ama okurun bu tacize katlanmasını beklemeyin. fanzinlere bakıyorum onların da dergilerden farkı yok. herkes kendini çok ciddiye alıyor. ve bu kadar ciddiyet, ben de gayri ciddi olma isteği uyandırıyor. son dönemde beni heyecanlandıran tek oluşum mahfil olmuştu. bunu ciddiye almıştım. dağıtım sorununu gözardı edip peşine düşmüştüm. ama olmayınca olmuyor işte. heves'i alıyorum. ocak sayısını da edindim. birkaç tane iyi şiir okudum. bi sonraki sayıda hiç şiir yayınlamasınlar mesela, ne yazacaklarını merak ediyorum. dergileri bulamıyosan abone ol o zaman diyenlerin sesini duyuyorum tabi. iki ay çıkıp üçüncü ay ortada olup olmayacağı belli olmayan bu güveni okuyucusuna veremeyen bi dergiye neden abone olayım. neyse işte ben iyi bi okur değilim zaten. motoron dergisi daha renkli ve eğlenceli üstelik her yerde bulabiliyorum.

c- Isıtacak durumdadır. Dosya isimlerindeki (1) günlük yaşam açısından görece tehditkâr terimlerin ve şahıs adlarının ördüğü güvenlik(?) duvarını rastlantısal olarak ya da "bi şekilde" aşmayı başarıp "çünkü kadınlar kalpleriyle görür" gibi dizelerle devam eden şiirleri yasakmeyve'de "Uyanınca çünkü yazılmalı düşler" gibi dizelerle biten şiirleri Varlık'ta okuyan genç insanın, bir edebiyat türü olarak şiire ısınmaması için hiçbir sebep yoktur "çünkü". Ve bu sıcak ilişki, enerjinin korunumu gereği başka birilerini de şiirden/miirden soğumaya terk edecektir, etmektedir.

Evet, edebiyat dergiciliğinde de momentum kaybı var. Her şeyde olduğu küçük Amerika olmak dergiciliği de etkiledi. Nasıl herkesin kendi arabası, cep telefonu vs. varsa kendi dergisi de oldu. Birlik beraberlik yerini tekilliğe bıraktı. Ekran karşılarında yalnız hayatlar bölüşüldü. Dergicilik de bu bireyci yaklaşımlardan nasibini aldı elbette.

Bir de statükoculuk var. Yeni kalemler; tipik ama elbette kimi zaman yerinde kimi zaman yersiz eleştirilerle motivasyonunu kaybetti. Kurumlaşmış dergilerdeki söz sahipleri idol cazibelerini kaybetti ve kendini tekrarlayan söylemlere saplandı. Kuşağı ve yeni alışkanlıkları çok da iyi takip edemedi. Böylece yeni kuşak hem dergi okuma hem de dergilere çalışma gönderme konusunda depresif oldular. İnatçı ve gelişimci olmak yerine “yaptım oldu’culuk” hâkim olduğu için, eleştirilere kulak kapattılar. Kimi zaman eleştiriler de koftu ya da özendirici olamadı. Zaten zayıf olan okuma alışkanlıkları, yazma konusunda da tembelliğe sürükledi yeni kuşağı. Internet de herkesin az da olsa sesini duyurabilme lüksüne iyi bir yanıt oldu ve ortaya bir gürültü kirliği çıktı. Çağımızın derdi; anlamak yerine anlatmak olduğu için her birey kendini fazlaca emek harcamadan bütün tüketim kolaylığı anlayışıyla anlatmaya girişti. Elbette artık sesler de bireyselleşince yerel dergicilik, tıpkı yerel TV kanalları gibi az da olsa ivme kazandı. Ama merkez dergileri de gerek biçim gerekse biçemleri ile çağın verileri ve kuşağın beklentilerine çok da özgün üretimler yapamıyor. Kapitalizmin gelir vaat etmeyen bir tür olan edebiyat dergiciliği ile ilgilenmemesi, kısaca yatırımın olmayışı da dergilerin kaderini etkiledi. Oysa boyalı basın oldukça revaçta. Edebiyat dergiciliği de diğer birçok yayın türü gibi paraya ihtiyaç duyan bir kurumdur. Yazar telifleri, tasarım, baskı, dağıtım vb. maliyetler de girişimcilerin belini büküyor. Böylece düşük maliyetlerle bir iki reklâm sponsoruyla ne kadar olabiliyorsa o kadar oluyor.

farklı ve nesnel gerekçeler sunma gibi bir iddiam ve kaygım olmamakla birlikte, benim açımdan türkiyede edebiyat dergiciliği yada edebi gericilik ve egotavandergi sahiplerinin iktidar hırslarını kanalize ettikleri basılan şeyler:

a) niteliksiz iş, okunacak şey bulunamaması ve aşağıda değinildiği gibi sürüsüne bereket "yurdum şairleri köşesi"

b) bakınca kalıplar görüyorum yapılmış işlerde, kalıp gördüğüm her yerde arkamı dönüp kaçıyorum. ki bu birinci maddeye dahil edilebilir.

c) genç ve amatör yazar/şairleri sömürmek için uzatılmış sivrisinek ağızlar: ve zaten yukarıdaki iki maddeden yakalarını kurtaramayan genç ve amatörler.

ç) dergi ve dergicilikle alakam sorgulanabilir. sorgulayabilirim. yeni oluşan birkaç dergide var gibiydim yada böyle bir ihtimal üzerine seviniyordum. birinde yazıma benden habersiz müdahale edildi, başlık ve içerik değiştirildi. basılı "şeyi" elime aldıktan sonra, tüyap'ın ortasında yıkılayazdım. mazeretleri, ki beni hala güldürür, keşke mazeret sunmasalardı. bir diğerinde bir şaire genç yazarları toplama görevi verildi, bir öykü gastesinin içindeki bir ek için. herşey hazırken, haberleri bekliyorken beğenilmedik ve başka kadrolar oluşturuldu. yine niteliksiz işler. değişmese bile nitelik konusunda bir şüphem yoktu. birde dil projesi olma iddiasıyla ortaya çıkan başka bir oluşum vardı, oraya da atladım. birkaç sayı internet üzerinden yayınlanacaktı, sonra basılı hale gelecekti. basılı hale gelemeden dağılmış olmaları lazım. ilk sayıda vardım, ikincisinde kazara olamadım. diğerlerinde olmak istemedim. ortada proje falan yoktu. ahkam vardı, yine ego vardı. başka amaçlar vardı. bunların hiçbiri takip etmek isteyeceğim şeyler değildi. ara sıra mephisto'da dergi reyonunu kurcalıyorum. daha bir kez bile elimde dergiyle çıkamadım.

e) ben zaten şiir üstüne yazı yazılmasını anlamıyorum ve sevmiyorum ve okumuyorum. dergilerde bunlardan geçilmiyor. iyi kötü birşeyler yapmış adamların işlerine bunları iyi kötü yapan veya yapamayan adamlar burnunu sokuyor gibi, yada falancanın şiirinden ne anlamamız gerektiği öğretiliyor, kullandığı yöntem sokuluyor gözümüze. türkiyede bu tür yazıları sevip, takip etmek isteyecek genç kitlesinin yüzdesi nedir acaba? zaten okumuyoruz klişesine dalmıyorum, ama okuyan adama da birşey sunulmuyor. bu dergiler kimler için çıkıyor ve bu inadı nasıl sürdürüyorlar? yılmayan edebiyat neferi benzeri sıfatlarla yeni sayı için yapmadıkları fedakarlık kalmıyor ama yaptığı şeye bakmıyorlar mı? neden kötü işlerin yuvası haline geliyor bunca emek? bunu kime sormam gerekiyor? zira karşımda yaptığı işe inanan adamlar var. "he benim canım" diyip okşanmaz ki koskoca adamın sırtı.

f) kendi adıma artık bir dergiden çok bir fanzinde yer kaplamak daha bir okşar hissiyatımı. ama fanzinlerde yukarıdaki maddelerden bağımsız değiller. hatta bazılarında kötü ve klişe edebiyat ve kalıplar amaç haline getiriliyor. hiç olmamaları gereken biçimde, gayet ciddi takılıyor bu adamlar. ne diyeceğimi bilemiyorum.

g) kalıplardan, klişelerden, arşa değmiş egodan ve ahkamdan kurtulmalı edebiyat dergiciliği. bu ciddiyet örtüsünü biraz kaldırıp ne yaptıklarına bakmalı bu insanlar.

ben hala fikir belirtip belirtmeme konusunda kararsızım. zira doğma büyüme blogcuyum, kendi kendime saçmalarken bu saçmalıkların içinde buldum kendimi. ve yine en iyisinin kendi kendine saçmalamak olduğunu gördüm.